مرکز خرید لباس زنانه ماهر

نام: مرکز خرید لباس زنانه ماهر
آدرس: همدان،میدان آرامگاه بوعلی سینا، مرکزخرید ماهر
شرکت مشاور: دفتر روند هماهنگ [L] معمار: علی حمیدی مقدم
تیم طراحی: محمدسجاد قادری،یسنا ایزدی، کامران نوایی، حسن اسناوندی، ایرسا خالقی
تاریخ: آذر ۱۳۹۴ – اسفند ۱۳۹۴
مساحت زیربنا: ۱۱۰ مترمربع
نوع: بازسازی، طراحی داخلی، تجاری
اجرا: دفتر روند هماهنگ [L] ماکت: محیا زین الدین
دیاگرام: محمدحسین رحیمیان
عکاس: حامد بادامی
جوایز: رتبه دوم جایزه طراحی داخلی ایران، برگزار کننده فصلنامه معماری و ساختمان، سال ۱۳۹۵
کارفرما: گروه پوشاک ماهر
بودجه: ۱.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال

موضوع پروژه:
موضوع بازسازی و طراحی داخلی مرکز خرید لباس زنانه “ماهر” با سابقه‌ای بیش از ۶۰ سال در شهر همدان می‌باشد بخشی از ساختمانی با ارزش و با قدمت ۴۰ ساله می‌باشد.که طی سالیان تغییراتی در فضای داخلی اش ایجاد شده بود بطوریکه این تغییرات ، محدودیتهای فضایی و تاسیساتی را ایجاد کرده بود .از طرفی سازه فلزی ساختمان هم با توجه به زمان ساخت بنا قابل اطمیتان نبود

موقعیت شهری:
این ساختمان در مجاورت میدانی که مقبرة پزشک و فیلسوف مشهور “بوعلی سینا” در آن قرار دارد، واقع شده است. که به همین دلیل این منطقه شهری توریستی است و همواره توریست‌ها و شهروندان در آن محدوده برای خرید و گردش حضور دارند. این موضوع در شکل‌گیری ایده طراحی بسیار موثر بود.

طرح مسئله:
ابتدا اولین مسئله را به اینصورت طرح کردیم که : چگونه می توان  در یک مرکز خرید لباس زنانه معیار حضور مشتریها و انتخابشان ، آدمها با هر ویژگی ظاهری باشند نه مانکنهای خوش قد و قامت پشت ویترین ، بطوریکه آدمهای غیر استاندارد مانکنی هم دیده شدن را تجربه کنند ؟

ودر ادامه ،  مسئله دیگری که با توجه به موقعیت شهری آن مکان طرح کردیم این بود که : چگونه آن فضای داخلی می‌تواند در ادامه فضای شهر باشد و یا با شهر پیوند داشته باشد  تا اثر شهر در آن فضا و اثر بر شهر درک شود؟  که مهمترین عامل این پیوند همان وجه مشترک شهر و ساختمان یعنی نمای شیشه ای این فروشگاه می باشد که می بایست پاسخ را در آن جستجو کرد . و از طرفی مسئله دیگری که طرح کردیم آن بود که : در چه صورت با حذف  کاربری فروشگاه لباس زنانه را از این فضای تجاری ،  بستر مناسبی برای پرسه‌زنی افراد در ادامه شهر ایجاد کرد بطوریکه افراد با آن فضا همانند بخشی از فضای شهری رفتار کنند چرا که آنچه افراد را مجدداً به یک فضای عمومی چه شهری و چه تجاری بمنظور خرید، گشت و گذار و یا تفریح ترغیب می‌کند، رویداد و خاطره از آن فضاست.

پله عظیم‌الجثه الحاقی (در مسیر ویترین که بالاترین پاگردش نقش بالکن دارد):
در این ساختمان و در سالیان قبل یک بالکن غیر استاندارد سازه ای در داخل فضا وجود داشت که در حین بازسازی به دلیل مشکلات سازه‌ای، آن را تخریب کردیم. آنگاه به یک فضای یکپارچه با ارتفاع ۵/۵ متر تبدیل شد. در این فضای مرتفع و در امتداد شهر یک دستگاه پله که خود حجمی مستقل  و ایستا، قرار دادیم . بطوریکه این حجم مستقل و الحاقی به حجم ساختمان اصلی متصل نیست  (که بار اضافی به بخشهای نا مطمئن سازه ای ساختمان وارد نمی کند ) و از جناح های مختلفش با دیوارهای بنای اصلی ۵۰ سانتی‌متر و در جناح دیگرش از شیشه نما ۲۵ سانتی متر فاصله دارد.

این پله عظیم‌الجثه، فضاهایی متنوع و با کاربردهای مختلف در داخل فضای اصلی با ارتفاع ۵/۵ متر ایجاد می‌کند به طوریکه افراد در بدو ورود می‌توانند از مسیر پله ای که از داخل ویترین شیشه‌ای فروشگاه می‌گذرد، حرکت کنند و در پاگردهای مختلف آن بایستند ، نظاره کنند و یا در بالاترین سطح آن که بزرگترین پاگرد این پله است (و به نحوی نقش بالکن می تواند داشته باشد ) ، متوقف ‌شوند.

ویترین مکانی برای عبور آدم ها از روی پله عظیم الجثه نه محل قرارگیری مانکن‌ها (که مشخصه بارز فروشگاههای لباس می باشند) – جای مانکها با آدمها عوض شدند:

همواره در فروشگاه‌های لباس زنانه، مانکن‌ها در پشت ویترین فروشگاه قرار می‌گیرند تا عابرین و مشتری‌ها با دیدن لباس‌ها به تن مانکن‌ها جذب فروشگاه شوند. اما در فروشگاه ماهر در پشت  ویترین  مانکنهای خوش قد و قامت در داخل ویترین نیستند و به جای آن عابرین آدم‌هایی را پشت ویترین می‌بینند که از پله‌ای در داخل ویترین و در بدو ورود به فروشگاه عبور می‌کنند و یا می‌ایستند و یا حتی می‌نشینند و فقط بخاطر آدم بودنشان پشت ویترین قرار می گیرند . آنها شاید آدمهای چاق، لاغر، کوتاه و… باشند و قابل تماشا. از طرفی از نگاه درون آدمهای چاق، لاغر با اعتماد به نفس پایین شان و با خصوصیات غیر استاندارد دنیای مانکنها (که این مقایسه  دغدغه آدم امروز است)، وقتی در پشت ویترین و در معرض تماشای عابرین قرار می گیرند هم با ترس خودشان مواجه می شوند و هم خرسند از دیده شدن. همان‌طور که عابرین از بیرون ، آن‌ها را می‌بینند، آن‌ها هم عابرین را مشاهده می‌کنند. چرا که جای “مانکن‌ها” و “آدم‌ها” جابه‌جا شده است.

دیگر در فروشگاه ماهر معیار جذب عابرین در خیابان به داخل فروشگاه، لباس‌های تن مانکن‌های خوش قد و قامت نیستند بلکه عبور آدم‌ها در مسیر پله از داخل ویترین که از بیرون نمایان هست، برایشان جلب توجه می‌کند، تا آن را به یک شاخص و وجه تمایز برای مشتریان و عابرین در خیابان تبدیل کند. مانکن‌ها در سطح فروشگاه پراکنده شده‌اند و جای آدم‌ها را گرفته‌اند! در واقع در این پروژه به یک موضوع اجتماعی اشاره کردیم و به‌نحوی ، نقد و تفسیر اجتماعی تعامل و تقابل آدم و مانکن را از طریق فضای معماری یک فروشگاه لباس زنانه بیان نموده ایم.

لایه دربرگیرنده  داخلی  ( ایجاد فضای یکپارچه و ایجاد جذابیت بصری در نقاط مختلف فضای اصلی و در مسیر پله عظیم الجثه ):
در فضای اصلی ساختمان قدیمی که ارتفاع 5/5 متر داشت، یک پوسته (لایه) مستقل که خود را با فرم دیوارهای آن ساختمان هماهنگ می‌کند، ایجاد کردیم . بدلیل تعدد شکستگی های ناموزون دیوارهای اصلی محدوده این فروشگاه، این لایه، از دیوارهای ساختمان اصلی آفست شده و در نتیجه این آفست، شکستگی های متعدد و ناموزون دیوار اصلی  لطیف تر شده اند  و فضایی یکپارچه ایجاد کرده است  . پوسته ای یکپارچه که سقف و دیواره‌ها و کف را در برگرفته و با فرم و بافت خالی های خودش فضائی خاطره انگیز  به‌وجود آورده است. فضای مابین پوسته و دیوار اصلی  به عملکردهای فضای اتاق پرو ، سرویس بهداشتی، فضای استراحت افراد و  فضای سبز  اختصاص یافته است.  این پوسته مستقل ، یکپارچه و هماهنگ با دیوارهای اصلی بنا ، در سقف ، متخلخل و در ادامه در مجاورت دیوارها خالی های کمتری و در ادامه اش به سمت کف کاملا بسته می شود .

به طوریکه در پیوند با حجم سازماندهنده و عظیم‌الجثه پله‌ای ، فضاهای متنوع و جذابیت‌هایی را برای افراد بوجود می آورد . از طرفی افراد در مسیر پله در هر نقطه جلوه ای خاص از این پوسته و خصوصا سقف که در این مسیر پله فاصله اش زیاد و کم و اندازه اش هم بزرگ و کوچک می شود را با توجه به نوع طراحی آن و جلوه بصری حفره ها در کنار هم مشاهده می کند که حتی در بالا و پایین رفتن های افراد این جلوه ها برایشان  متنوع و متفاوت به نظر می رسند. ( و همچنین در هر چرخش ۳۶۰ درجه فرد که در این فضا با توجه به نوع کاربری‌اش زیاد اتفاق می‌افتد) . در واقع فرم بخشیدن به فضا به صورت کاملا حجمی و سه بعدی با عمق‌ها، سایه روشن‌ها و تکرارها در بافت آن ، فضایی ویژه را به‌وجود می‌آورد که پتانسیل فضا را فراتر از رفع نیاز افراد به خرید ارتقاء می‌دهد و آن را به یک فضای مطلوب برای پرسه‌زنی و گشت و گذار تبدیل می‌کند که حتی می‌تواند دغدغه شان خرید نباشد . در واقع تعامل پوسته و حجم پله عظیم الجثه و حضور آدم ها ، فضای خاص این مرکز را بوجود آورده است.

فضاهای پشتیبانی و خدماتی:
در طبقه‌ی همکف فروشگاه یک جعبه الحاقی به اتاق پرو  و سرویس در فضای مابین پوسته الحاقی و دیوار اصلی بنا  اختصاص یافته است. اتاق پرو دیگری در بالاترین سطح این پله عظیم‌الجثه و در پاگرد بزرگ بالائی آن بعنوان یک جعبه الحاقی با قاعده مثلثی قرار گرفته است.

هندریل‌ها و رگال‌ها یک ساختار الحاقی به هم پیوسته و یکپارچه:
هندریل‌های پله‌ها و پاگردها و بالکن ( که پاگرد بزرگ پله عظیم الجثه می باشد ) در امتدادشان به رگال‌ها و مکان آویزان کردن لباس‌ها تبدیل می‌شوند که در مجموع یک ساختار مستقل ، پیوسته ، ممتد و یکپارچه را در کل فضا به‌وجود آورده‌اند . به طوریکه آن‌ها هم به عنوان عناصر مجزا، ساختار و سازماندهی خاص خود را دارند . چه در بالاترین قسمت و چه در همکف همه آن‌ها (لوله‌هایی) ممتد و یکپارچه و به هم پیوسته می‌باشند که از خالی  50 سانتی متری مابین حجم پله عظیم الجثه و جداره اصلی عبور می کنند  تا رگالهای طبقه بالکن و رگالهای طبقه همکف یکپارچگی و به هم پیوستگی شان حفظ شود.

متریال:
سقف : فوم فشرده با روکش سیمان پلیمری + رنگ آکریلیک
دیوارها : ام دی اف + رنگ آریلیک
کف : سرامیک
پله عظیم الجثه : فلز + چوب
نرده ها و رگالها : لوله های فلزی + رنگ کوره ای

شاخصه های بارز طراحی معماری  مرکز خرید لباس زنانه ماهر
– در نظر گرفتن معماری به مثابه پژوهش
– طراحی و توجه به کلیه اجزاء ساختمان
– کاهش عناصر ساختمان به آنچه که اساسی است
– توجه به ارتباط فضای داخل با محیط شهری پیرامون
– فرم بخشیدن به فضا به صورت کاملا حجمی و سه بعدی
– ایجاد ارتباط و پیوند اجزاء اصلی فضا از طریق کنتراست
– قابلیت جلب توجه با توجه کاربری بنا موضوعی اساسی است
– تغییر نگرش به پله بغییر از ارتباط عمودی ( در حالتهای متداول ) ، بعنوان مکانی ویژه در مجاورت شیشه نمای فروشگاه ( بجای ویترین ) ، محل نشستن ، ایستادن و تماشا کردن ، بالکن (همان بزرگترین پاگرد پله ) و همچنیمن به عنوان صحنه نمایش آدمها و حتی رسانه ای که حضور افراد داخل فروشگاه را به بیرون گزارش می دهد و …
– تعریف دوباره ویترین (که پیش از این محلی برای قرار گرفتن مانکن های ساکن استفاده می شد) به محل حرکت افراد و نمایش آدمهای غیر مانکن ، که جذابیتی برای عابرین در فضای شهری مجاور دارد…
– استفاده بهینه از رنگ سفید و خاکستری و چوب بعنوان زمینه ای خنثی و مناسب برای نمایش لباسهای رنگارنگ
– تفکیک کردن فضاها بدون استفاده از جداکننده ها (به غیر از باکسهای خدماتی ) فقط ساختار و فرم اجزاء اصلی ( و بنحوی پیوند پوسته و  پله عظیم الجثه و همچنین فضای مابین پوسته و دیوار اصلی ساختمان )  موجب آن تفکیک فضایی می شود.
– تبدیل فضای بسته و محقر اولیه به فضایی گسترده و وسیع ، که با شناسایی و استفاده از فضاهای پتانسیل و گمشده و بی استفاده وضعیت موجود صورت گرفت.

منبع:سایت معماری معاصر ایران  caoi.ir