حضور در هرمز، مرکز فرهنگی رونگ

جزيره هرمز، استان هرمزگان/ شركت مشاور: طراحان و بناکنندگان زاو / معماران: محمدرضا قدوسی، فاطمه رضایی فخر آستانه، گلناز بهرامی

0 9 4 دقیقه خوانده شد

نام: حضور در هرمز، مرکز فرهنگی رونگ/
آدرس: جزيره هرمز، استان هرمزگان/
شركت مشاور: طراحان و بناکنندگان زاو /
معماران: محمدرضا قدوسی، فاطمه رضایی فخر آستانه، گلناز بهرامی/
همكاران طراحی و تحقيق: کاوه رشیدزاده، سروش مجیدی (سرپرست تیم طراحی)، محسن صف شکن، حسین پنجه پور/
طراح مرکز مشارکت های مردمی: مارال اشگوری/
مدیر بهره برداری و انتخاب مبلمان: امین دوایی/
باز زنده سازی جزیره: ۱۳۹۴ – ادامه دارد/
واحد نمونه: سال ۱۳۹۵ – (۷۰ روز)/
مرکز فرهنگی رونگ: ۱۳۹۵ (۴۵ روز)/
باززنده سازی جزیره هرمز: ۴۲ کیلومتر مربع/
واحد نمونه شهریار: ۶۰ مترمربع /
مرکز فرهنگی رونگ: ۳۰۰ مترمربع/
نوع: فرهنگي، بنای عمومي/
سازه: بهرنگ بني آدم/
تاسیسات مکانیکی و الكتريكي: پيمان شفيعيان/
نورپردازی: امين دوايي/
مدير اجرایی: امیر نوبهاری طهرانی/
تيم اجرايي: حرمت قاسمي/
طراح سه بعدی: سروش مجيدي/
گرافيست: یگانه قزل لو، گلناز خسروانی، نگار یراقی/
ماکت: سروش مجيدی/
مصالح: سندبگ، خاک قرمز جزیره هرمز، کیسه پلاستیکی، یزد پلاستیک، پوشش عایق: محلول بیتومن، پوشش سکو ۵۵/
کارفرما: احسان رسول اف/
عکاسان: سروش مجيدی/
جوایز: رتبه دوم جايزه معمار در گروه ساختمان هاي عمومي، برگزار كننده مجله معمار، ۱۳۹۶/
بودجه: ۱۴۰ میلیون تومان/

جزیره هرمز، گنبد نمکي بيضي شکلي است واقع در تنگهاي به همين نام. ۸ کيلومتري بندرعباس است و ۴۲ کيلومتر مربع مساحت دارد. گرم و مرطوب و کم باران است. ۵۸۶۷ نفر ساکن دارد. هرمز داراي يک دانشگاه آزاد، يک کارخانه فرآوري خاک، يک انجمن حفاظت از محيط زيست و تعدادي بناي تاريخي است. جزيره از لحاظ اقتصادي فضايي و کالبدي زيست محيطي بسيار فقير و عقب مانده است. خاک هرمز قرمز است و کوههايي با خاک رنگي دارد. خاکهاي بينظيري که توسط گروههاي مختلف برداشت مي شود و بابت آن عوارضي به مردم داده ميشود که در برابر غارت اين منبع ملي ناچيز است.

کارفرماي اين طرح در سال ۱۳۹۴ با هدف رونق بخشي فرهنگي به جزيره وارد شد. حضور او در جزيره به تدريج و پس از سپری کردن دشواري هايي، شکل برنامه ريزي شده تري به خود گرفت و قرار شد کار مشارکتي و پروسه محور پيش برود. پس از مطالعه اوليه، کارگاه هايي بين متخصصين برگزار شد و مشخص شد که هر حضور و ساخت و سازي براي به سرانجام رسيدن در هرمز نياز به همراهي مردم، همسازي با محيط زيست، خودکفايي و سهولت اجرا دارد و براي پايداري اقتصادي بايد در راستاي گردشگري جزيره تعريف شود. مجموعه اقدامات عملي و تاکتيکهاي مداخله در جزيره، “حضور در هرمز” نام گرفت.

اين مجموعه اقدامات به شبکه اي از فعاليت ها مي انجاميد که به همراه شبکه راه ها، زيرساخت گردشگري شهر را تامين مي کردند: مرکز آموزش و فرهنگسازي، مرکز اطلاعات توريستي، ايستگاه هاي اجاره دوچرخه، کافه و رستوران، مرکز مديريت بازيافت زباله، محلهاي اقامتي با استانداردهاي مختلف، فضاهاي عمومي شهري و ايستگاه مسافران اسکله. با قصد مهيا کردن فضاي دائمي براي اين فعاليتها و با توجه به نبود سيستم ساخت قابل قبول و در دسترس و حساسيتهاي مختلف بر نحوه ساخت و ساز در زمينهاي جزيره، ميبايست درباره فنآوري ساخت و چگونگي برخورد با جغرافي هرمز جهتگيري ميشد، پس مطالعاتي روي شکل شناسي خطوط و عناصر تشکيل دهنده زمين جزيره صورت پذيرفت.

پس از يکي دو آزمايش به نظر تيم طراحي رسيد که سيستم خاک کوبيده و بخصوص ابرخشت نادر خليلي امکان بروزرساني و شکوفايي در هرمز را دارد. سيستمي که هم به علت فنآوري خاکي، دوستداران محيط زيست را راضي ميکند و هم به عنوان يک فن ساخت هنوز به شکل عملگرايانه به معماري دائمي و کاربردي بدل نشده است. پروتوتايپ (نمونه) اين روش با تاکيد بر بدست آوردن سازماندهي فضاي مطلوب و كيفيت فضايي منطبق بر سناريوي استفاده ساخته شد و تصميم گرفته شد معماري در مناقشه خاک، نقش ذخيره کننده آن را داشته باشد و خود نيز به مثابه عوارض زمين باشد تا از سطح زمين هرمز کم نکند و در اختيار مردم باشد.

پس از آنکه مرکز مشارکت مردمي با معماري موقت برپا شد، اقدام بعدي ساخت ايستگاه دريايي جزيره بود. مجموعه اي که “رونگ” به معني موج بزرگ نام گرفت. اين مجموعه فصل مشترک بوميها و گردشگران است و مرکز اطلاعات گردشگري، کافه و بليطفروشي را شامل ميشود، در حاليکه فعاليتهاي فرهنگي و آموزشي را نيز مديريت ميکند. رونگ يک فضاي شهري است که ميشود روي آن راه رفت و با شکل زمين جزيره هماهنگ است، در عين حال امروزي است و حضورش در هرمز باعث غرور هرمزيان است.

براي رسيدن به طرح، فنآوري سندبگ با تيرها و عرقچينهاي فلزي ترکيب شد تا محدوديت ارتفاعي ساختمان در اسکله رعايت شود و فضايي عمومي نيز براي شهر تامين گردد. پذيرفتن واقعيت مردم و مشارکت آنان، همسازي با اقليم، قابليت بازيافت و سرعت کارهاي اجرايي به همراه معاصرسازي فنآوري و زبان معماري باعث شد تا هرمزنشينان اين بار از حضور گروه استقبال کنند و از آن درزمانهاي مختلف استفاده کنند. شايد بتوان سياستهاي طراحي و اهداف ساخت اين پروژه را در چند سوال خلاصه کرد که از خودمان و از معماري پرسيده شده است و پاسخ آنها به شكل گيري فضاهايي بيانجامد كه جايگزين پيش فرض هاي ذهن پر تصوير معماران باشد. شايد سوالهايي که از خودمان و معماري ميپرسيم بتوانند فرداي خوشايندتري براي زندگي مردم خلق کنند.

آيا معماري ميتواند دوران پررونق هرمز را به آن بازگرداند؟
آيا معماري ميتواند مانع ايجاد يک درگيري غيرضروري باشد؟
آيا معماري ميتواند با حفاظت از منابع خاک به عنوان عامل فعال زيستمحيطي عمل کند؟
آيا تلاش پيشينيان (معمار خليلي) براي ساخت معماري موقت ميتواند به راه حل دائمي شهري بدل شود؟
آيا معماري ميتواند براساس خطوط طبيعي بسترش صورتبندي شود؟
آيا ميتوانيم پيش از وارد شدن به زمين، قدمهايمان را با آزمايشکردن تثبيت کنيم؟
آيا لزومن يک بنا بايد مرتفع باشد تا خط آسمان را متاثر کند؟
آيا زيبايي در چشم بيننده است؟
آيا معماري ميتواند توسط مجموعه اي از پرسش ها، که در مورد يک جزيره فراموش شده هستند جهت بگيرد؟