میدان منیریه

به گزارش دیده بان معماری میدان منیریه از میدان‌های شهری کهن تهران است که در محله منیریه جای دارد. پیکره‌ای از ابوسعید ابوالخیر در تیر ۱۳۹۵ در این میدان برپا شد.

(فضل‌الله بن احمد بن محمد بن ابراهیم میهنی مشهور به شیخ ابوسعید ابوالخیر عارف و شاعر نامدار ایرانی سده چهارم و پنجم بود. ابوسعید ابوالخیر در میان عارفان مقامی بسیار برجسته و ویژه‌ای دارد و نام او با عرفان و شعر آمیختگی عمیقی یافته است. چندان که در بخش مهمی از شعر پارسی چهرهٔ او در کنار مولوی و عطار قرار می‌گیرد، بی آنکه خود شعر چندانی سروده باشد. در تاریخ اندیشه‌های عرفانی‌اش در بالاترین سطح اندیشمندان این گُسترهٔ پهناور در کنار منصور حلاج، بایزید بسطامی و ابوالحسن خرقانی بشمار می‌رود. همان کسانی که شهاب‌الدین سهروردی آن‌ها را ادامه دهندگان فلسفه باستان و ادامه حکمت خسروانی می‌خواند. از دوران کودکی نبوغ و استعداد او بر افراد آگاه پنهان نبوده است.)

این میدان از شرق از طریق خیابان ابوسعید به بازار تهران و چهارراه گلوبندک، از غرب از طریق خیابان معیری به چهارراه لشکر و خیابان کارگر جنوبی و از شمال از طریق خیابان ولیعصر به میدان ولیعصر و از جنوب باز هم از طریق خیابان ولیعصر به میدان راه‌آهن ارتباط دارد.

ایستگاه مترو منیریه در نزدیکی این میدان قرار گرفته است.

منیریه یکی از محله‌های قدیمی تهران است که بین خیابان‌های وحدت اسلامی و کارگر قرار دارد و خیابان ولیعصر از میان آن می‌گذرد.

نام منیریه از باغ منیرالسلطنه مادر کامران میرزا همسر صیغه ای ناصرالدین‌شاه قاجار گرفته شده‌است. کامران میرزا سومین پسر ناصر الدین شاه که از دوران کودکی مورد لطف و محبت ناصرالدین شاه واقع شده و صاحب مقام و منصب‌های متعددی گردید. کامران میرزا در جوانی ملقب شد به نایب السلطنه، و سپس حکومت تهران نیز به آن افزوده شد و در ادامه به منصب وزارت جنگ و فرماندهی کل قوا نیز رسید. و به همین جهت لقب «امیر کبیر» نیز به القابش افزوده شد. کامران میرزا ملقب به نایب‌السلطنه، شاهزادهٔ قاجار و فرزند ناصرالدین شاه و نیز برادر مسعود میرزا ظل‌السلطان و مظفرالدین شاه در غرب تهران عمارتی مجلل بنا نمود و آن را عمارت امیریه نامید، از اینرو خیابانی که در مجاورت عمارت امیریه قرار داشت بعدها به منطقه امیریه ملقب گردید. خیابان منیریه فعلی که در همسایگی عمارت امیریه قرار داشت و محل سکونت مادر کامران میرزا، همسر ناصرالدین شاه بود. در این منطقه باغ بزرگی احداث شد شامل کل منطقه منیریه فعلی، خیابان ولیعصر فعلی، خیابان سپه و دانشگاه افسری. باغ مجلل منیریه محل گشت و گزار و تفرجگاه صاحب منصبان و متمولین آن دوران به حساب می‌آمد. منیرالسلطنه زنی نیکوکار بود و ثروت فراوان خود را وقف امور خیریه کرد. بعد از فوت برادرش امیرنظام با ارث به جا مانده از وی مدرسه‌ای را در گورستان مجاور بقعه امامزاده سید نصرالدین به نام مدرسه منیریه بنا و موقوفاتی از تهران و مازندران را برای هزینه‌های این مدرسه تعیین کرد. محله منیریه در تهران به نام او نام‌گذاری شده‌است.

ناصرالدین‌شاه قاجار چهارمین شاه ایران از دودمان قاجار بود. وی فرزند محمدشاه و ملک‌جهان خانم بود. ناصرالدین‌شاه از ۱۸۴۸ تا ۱۸۹۶ میلادی با ۵۰ سال پادشاهی، طولانی‌ترین دورهٔ پادشاهی در میان تمامی شاهان قاجار را داراست. وی به افتخار نیم قرن سلطنت بر ایران، خود را «صاحبقران» نامید.

از وقایع تاریخی مهم در محدوده میدان منیره می‌توان به اولین تصادف خودرو در تهران اشاره کرد. شب دوم آذر ماه سال ۱۳۰۵،درویش خان، یکی از مفاخر موسیقی دوره قاجار در این تصادف درگذشت. درویش‌خان با نام اصلی غلامحسین درویش از هنرمندان نامی و استادان موسیقی سنتی ایرانی در اواخر دوره قاجاریان است که از افراد صاحب سبک و تأثیرگذار بر موسیقی ایرانی در این دوره به‌شمار می‌رود. از او آثار مشهوری مانند تصنیف بهار دلکش، تصنیف ز من نگارم و چند رنگ و پیش‌درآمد به‌جا مانده‌است. درویش‌خان همچنین رهبر ارکستر کنسرت‌های انجمن اخوت که به حمایت صفاعلی ظهیرالدوله انجام می‌شد، بود. از او دو صفحه با همکاری چند نوازنده و خواننده دیگر نیز به‌جا مانده‌است. وی را از ایجادکنندگان و گسترش‌دهندگان پیش‌درآمد در موسیقی ایرانی می‌دانند. همچنین درویش‌خان به عنوان نخستین قربانی سوانح رانندگی در ایران شناخته می‌شود.

در حال حاضر منطقه منیریه و میدانی که در این محله واقع شده است، بیشتر به خاطر بورس لوازم ورزشی مورد توجه قرار دارد. در این محله انواع فروشگاه‌ها و مراکز تجاریِ عرضه‌کننده لوازم و البسه ورزشی واقع شده‌اند و برندهای مطرح اجناس ورزشی را می‌توان در این منطقه پیدا کرد.

همچنین محله‌ منیریه دسترسی آسانی به اقصی نقاط شهر دارد و تعداد زیادی از وسایل حمل و نقل عمومی در این منطقه واقع شده‌اند. از جمله این وسایل حمل و نقل عمومی باید به خط اتوبوسرانی میدان تجریش-راه آهن اشاره کرد که ایستگاهی در این محله دارد. همچنین ایستگاه متروی منیریه مسافران را از  نقاط مختلف شهر به این جا می‌آورد؛ تاکسی هم دیگر وسیله نقلیه‌ای ست که بین محله منیریه و دیگر نواحی شهر رفت و آمد می‌کند.

در خیابان ولیعصر و کمی بالاتر از میدان منیریه هنوز کوچه هایی مشاهده خواهید کرد که خانه های ویلایی چند صدمتری استخرداری دارند که قیمتشان با خانه های یوسف آباد و امثالهم برابری می کند. البته شاید اگر منیریه را نشناسید این حرف من را متوجه نشوید و بگویید چرا باید چند ده میلیارد پول پای خانه ای در این محله بدهم، در واقع ارزش این خانه ها را تنها اهالی و قدیمی های این محل می دانند و حاضرند همچین پولهایی پای این خانه ها خرج کنند.

میدان منیریه و خیابانهای اطرافش یعنی ولیعصر و ابوسعید بورس انواع و اقسام لوازم ورزشی مانند کتانی، ساک ورزشی، کاپ، تندیس، لباس ورزشی، دمبل، هالتر و….. می باشد. جدا از آنهمه مغازه که در این خیابان ها وجود دارد چندین پاساژ ورزشی در این منطقه وجود دارد نظیر پاساژ پایتخت، کاوه، تابان.

خیابان های زیبای این منطقه به گفته اهالی محل، خیابان میامی سابق، مهدیه سابق و خیابان انتظام هستند که با وجود ساخت و سازهای فراوان هنوز اصالت و بافت قدیمی خود را حفظ کرده اند.

در اولین کوچه از خیابان راتق، دبیرستان ابومسلم سابق که بعدها به احمد زاده تغییر نام داد و در حال حاضر دفتر آموزش و پرورش منطقه 11 است، قرار دارد.

از مساجد قدیمی منیریه پنبه چی و فخریه را میتوان نام برد. اما مساجد دیگری نظیر زعیم، احمدیه و دارالسلام در این حوالی قرار دارند.

مهدیه تهران در همین حوالی قرار دارد. از منیریه تا بازار بزرگ هم راهی نیست و پیاده می شود رفت.

خانه مینایی: ولیعصربالاتراز میدان منیریه بن‌بست کریمی طینت خانه تاریخی مینایی

موزه مقدم تهران: خیابان امام خمینی، بعد از خیابان شیخ هادی، جنب بانک ملت، پلاک251

ساختمان روغن نباتی جهان: خیابان وحدت اسلامی، تقاطع خیابان پانزده خرداد

جاذبه گردشگری حمام انصاری: میدان منیریه، خیابان ولی عصر، خیابان فرهنگ، جنب کوچه قدسی

خانه امیر بهادر: خیابان ولیعصر، ضلع جنوبی میدان منیریه

• اطلس کامل شهر تهران، (چاپ چهارم بدون تغییرات)، تهران: گیتاشناسی، آذر ۱۳۷۱. صفحه پانزده.
• · “درویش‌خان“. ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد. 2021-02-14.