به گزارش دیده بان معماری به نقل از عصر ایران؛ حسن ظهوری _ پیش از حمله اسرائیل به غزه، حماس تصاویری از تونلهای زیرزمینی که زیر شهر و نوار غزه ساخته شده‌اند منتشر کرد. تصاویری که تا کنون دیده نشده بود. تونل‌هایی که با ستون‌ها و سقف‌های بتونی ساخته شده‌اند و نشان می‌دهد ضد بمباران هستند و به این سادگی‌ها هم تخریب نمی‌شوند. حتی در ساخت آن‌ها از طاق‌های گنبدی شکل استفاده شده تا استقامت سقف و دیوارها چندبرابر شود. در تصاویری می‌بینیم که حتی سربازان حماس در این تونلها زندگی می‌کنند. دسترسی به تونلها هم کاملا مخفی ساخته شده‌است. اما دفاع در تونلها سابقه‌ای طولانی دارد. در عراق، ترکیه و ایران قدمت این شکل از دفاع به بیش از هزار سال قبل بازمی‌گردد.
یکی از نمونه‌های شگفت‌انگیز چنین تونل‌هایی در نوش‌آباد ساخته شده‌است. به درستی نمی‌دانیم با چه امکاناتی موفق به حفر چنین تونلهای عظیمی شده‌اند. حتی حجم خاکبرداری برای ساخت این تونلها هم در بیش از ۱۵۰۰ سال قبل غیرقابل تصور است. باستان‌شناسان تنها برای خالی‌کردن این دالان‌هایی از ۱۰ها کامیون استفاده کرده‌اند. هرچند آنچه می‌بینید تنها بخش کوچکی از تونلهای تو در تو، در حدود 3 طبقه است.
نوش‌آباد شهریست که در دوره انوشیروان، پادشاه قدرتمند ساسانیان ساخته شده‌است. در ابتدا شاید قریه کوچکی بود اما به سرعت توسعه پیدا کرد. همین توسعه هم طمع دزدان را برای به چنگ آوردن دارایی شهر بیشتر کرد. شاید برای همین است که امروز در اطراف نوش‌آباد و حتی داخل شهر قلعه‌های زیادی وجود دارد.
اما قلعه‌ها کافی نبود پس نوش‌آبادی‌ها برای دفاع از خود، شروع به کندن تونل‌هایی کردند که امروز یکی از شگفت‌انگیز‌ترین دست‌آوردهای ایرانیان محسوب می‌شود. این تونلها به شکل کنده شده‌اند که حتی در صورت ورود غارت‌گران، ساکنین داخل تونلها آسیبی ببینند. کسانی که مجبور می‌شدند ماه‌ها زیر زمین زندگی کنند. برای همین است که به آن شهر زیرزمینی می‌گویند. شهری با سکونت‌گاه‌ها و سیستم‌های دفاعی.
امروز دسترسی تونلهای شهر زیرزمینی نوش‌آباد از طریق آب‌انبار امکان‌پذیر است. اما دسترسی اصلی این‌جا نبوده. در واقع نه تنها چندین دسترسی از قلعه‌ها و معابر مختلف به شکل مخفی برای آن طراحی شده بود که حتی از طریق خانه‌ها هم می‌شد به این تونلها دسترسی داشت تا در شرایط خاص خیلی سریع اهالی، شهر را به زیر زمین ترک کنند.
تونلها در ۳ طبقه ساخته شده‌اند. طبقه نخست تا ۶ متری زیر زمین می‌رفته‌است. طبقه دوم دسترسی ساکنین را تا ۱۶ متری امکان‌پذیر می‌کرده و طبقه سوم، در ۲۲ متری زیر زمین حفر شده‌است. دسترسی به این طبقات از طریق این چاه‌ها امکان‌پذیر بوده است. چاه‌هایی که اگر دشمن قصد پایین آمدن از آن را داشته، ۱۰ها تله مرگبار برای او طراحی کرده بودند. یکی از نکات جالب این چاه‌ها یو شکل بودن آن‌هاست. یعنی اگر‌چه کسی که وارد می‌شود باید از بالا به پایین برود اما در نهایت باید دوباره در مسیر بالا قرار بگیرد تا به طبقه پایین‌تر راه پیدا کند.
بر اساس شواهد موجود این تونلها هرگز در زمان خودشان فتح نشدند. در واقع این سیستم دفاعی هرگز شکست نخورد و هیچ دشمنی نتوانست آن را فتح کند. آنچه باعث ویرانی شهر زیرزمینی نوش‌آباد شد، سیل‌های ویرانگری بود که بارها به شهر سرریز شد. ورود گل و لای سیل به مرور زمان باعث مسدود شدن راه‌های ارتباطی تونل شد و در نهایت کم‌کم استفاده از شهر زیرزمینی نوش‌آباد به فراموشی سپرده شد.